Mücahit Onur Diril

Ahmet Hamdi Tanpınar ile geç tanışmanın verdiği hüzün ile bu yazıya başlıyorum. Daha önce bir çok kez duymama rağmen kendisi ile tanışmamış ve kitaplarından bihaberdim. Fakat hediye olarak gelen bir “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” kitabı ile kendisini tanıma ve hayran kalma fırsatını buldum. Yazarın anlatım şekli ve olay kurgusu nasıl oluyor da bu kadar sade görünüp aynı zamanda fantastik oluyor hala anlamlandırabilmiş değilim.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü uzun soluklu bir kitap. Kitabı cazip kılan şey ise bu uzun soluklu kitaptan kopamamanız. Dolayısıyla bu kitabı okuyacaksanız gündelik işleriniz arasında okumak yerine bir hafta sonu ya da izin günlerinizin olduğu bir iki güne denk getirip okuyabilirsiniz. Benim buna benzer günlerden birinde bu kitapla tanışmam bir avantajdı. Tabi günlerden bahsetmişken Korona günlerinde bu kitabı okuduğumu buraya not almamda fayda var diye düşünüyorum. En azından yarın bir gün bu incelemeye dönüp baktığımda korona günlerini yad edebilirim artık J

Kitabın içeriğinden artık prensip olarak bahsetmeyeceğimi tekrarlamak istemiyorum fakat her yazıda bunu tekrar belirtmekte de fayda görüyorum. Kitap oldukça eğlenceli akıcı bir hikayeye sahip. Tanpınar’ın müthiş gözlem ve anlatım becerisinin içerisinde kayboluyor, güzel bir tecrübe edinmiş oluyorsunuz. Yazarın bu denli her karakteri analiz etmesi her karakterin farklı dünyalarına girebilmesi sanırım öne çıkan en iyi yeteneği. Bundan dolayıdır ki yazarın kitaplarından ikinci okuma hedefimi “Beş Şehir” kitabı olarak belirledim.

 Kitabın eleştirilebilir tek yanı olabilir, detay karakterlerin çok olması. Benim için vaktim geniş olduğundan bu karakterleri dinlemek keyfiliydi fakat bir karakterin hikayesindeyken parantez açıp diğer karakterin hikayesine geçmek, parantezi açılan o karakterin hikayesindeki diğer başka bir karakteri parantez içinde incelemek gibi neredeyse sonuz olacak döngüde hissetmek bazen yoruyordu. Bu durum tabi ki de bu güzel kitabın seyrine mani değildi.

Sonuç olarak Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü kitabı benim için başyapıtların arasında. Kesinlikle tavsiye edebileceğim okunması gereken bir kitap. Kalan kısımda kitaptan alıntıları paylaşacağım. Sağlıkla kalın.

• Arkadaşlarımın çoğu gibi mektebe lalalarla, uşaklarla gitmedim. Ne yeni, süslü elbiselerim, ne su geçmez potinim, ne sıcak paltom vardı. Daime diz kapaklarım yamalı, daima dirseklerim biraz dışarıya fırlamış gezdim. Hiç kimse mektebe giderken bin türlü sıkı tembihle beni öpmedi, ne de akşamüstü yolumu dört gözle beklediler. Hatta eve ne kadar geç gelirsem etrafımdakiler o kadar rahattı. Bununla beraber mesuttum. Bütün bu şeylerin yokluğuna karşılık hayatı ve sokağı kazanmıştım. Mevsimler, insanlar, hayvanlar, eşya en munis, en değişik yüzleriyle benimleydiler.
  
  
• Saatin kendisi mekan, yürüyüşü zaman, ayarı insandır…Bu gösterir ki, zaman ve mekan, insanla mevcuttur!
  
  
• O büyük bir ruh ve idealistti. Hayatta “hep” i elde etmek için “hiç” in kısır çölünde yaşamayı tercih etmişti.
• Belki de şahsiyet dediğimiz şey bu, yani hafızanın ambarındaki maskelerin güzelliği ve tesadüfü, onların birbiriyle yaptığı terkiplerin bizi benimsemesidir.
• Realist olmak hiç te hakikati olduğu gibi görmek değildir. Belki onunla en faydalı şekilde münasebetimizi tayin etmektir. Hakikati görmüşsün ne çıkar? Kendi başına hiçbir manası ve kıymeti olmayan bir yığın hüküm vermekten başka neye yarar. İstediğin kadar uzatabileceğin bir eksikler ve ihtiyaçlar listesinden başka ne yapabilirsin? Bir şey değiştirir mi bu? Bilakis yolundan alıkoyar seni. Kötümser olursun, apışır kalırsın, ezilirsin. Hakikati olduğu gibi görmek…Yani bozguncu olmak… Evet bozgunculuk denen şey budur, bundan doğar. Siz kelimelerle zehirlenen adamsınız, onun için size eskisiniz, dedim. Yeni adamın realizmi başkadır.
• İnsan tarihi bu idi. Hiç kimse yıldız olarak kalamıyordu. Muhakkak hayalimizdeki yerinden inecek, herkese benzeyecekti.
• Dostum, sizin bahsettiğiniz sağlam kıymetler ancak bir lokma, bir hırka yaşamağa razı olanlar içindir. Sizin gibi her şeyi ve hepsini birden isteyenler için değil! Bütün ve halis şahsiyet her şeyden evvel kendisi ile yetinmeyi icap ettirir.